مبلمان راحتی

مبلمان راحتی ( Sofa ) یکی از محبوب ترین ، پر فروش ترین و بزرگترین دسته بندی های مبلمان محسوب می شوند که بر مبنای معنای نام آنها اصلی ترین مقوله در طراحی و تولید آنها راحتی و آرامش فرد در هنگام نشستن و استفاده از این مبلمان محسوب می شود . ساختار اصلی این نوع از مبلمان عبارت است از ؛ استراکچر ، چهارچوب و یا فریم ( خواه از جنس چوب ، مواد رزینی ، یا فلزات و … ) ، لایه های نرم و مقاوم برای ایجاد سطوحی نرم وراحت ( پنبه پلی استر ، انواع فوم ( سرد و یا گرم ) و … ) ، و لایه نهایی برای شکل دهی ، تکمیل و آراستگی لایه نهایی رویه کوبی ( پارچه و یا چرم ) . در جدول زیر دسته بندی مبلمان راحتی بر اساس جنس رویه آن مشاهده می شود :

جنس پارچه های بکار رفته در هر مبلمان راحتی نیز ممکن است متفاوت باشد ؛ کتان ، ریون ، پشم  مخمل و … که در رده منسوجات طبیعی محسوب شده و یا از الیافی مانند ؛ پلی استرها ، پلی اکریلیک ها و نانو بافت ها ، که در رده منسوجات صنعتی هستند ، باشد . برهمین اساس جنس چرم های بکار رفته در هر مبلمان راحتی چرمی را نیز می توان به دو دسته مختلف تقسیم کرد ؛ اولین دسته ، چرم های طبیعی هستند که از پوست حیوانات به دست می آید ( به علت اینکه ابعاد چرم طبیعی محدود و غالبا کوجک است ممکن است رویه های مبلمان چند تکه شوند و دور ریز چرم زیاد باشد ) ، دومین دسته ، چرم های مصنوعی هستند که از مواد شیمیایی و استاندارد و بی ضرر و با روش های کاملاً صنعتی تولید می شوند ( مزیت چرم های مصنوعی باکیفیت ؛ قابلیت شستشو ، عمر زیاد و ابعاد مناسب آنها برای تولید رویه مبل می باشد و باید در نظر داشت که چرم های بی کیفیت  مصنوعی می تواند صدمه جبران ناپذیری به اعتبار برند تولید کننده آن مبلمان وارد کند ) .

مبلمان راحتی از لحاظ فرم و شکل ظاهری ، غالباً در یکی از دسته بندی های زیر ارائه می شود :

الف – مبل های سبک لاوسن

( Lawson-style Sofa )

ابداع این نوع از مبلمان راحتی به زمان توماس لاوسن ( Thomas Lawson ) در اوایل قرن بیستم برمی گردد . این سبک از مبلمان راحت ترین مبل ها را ارائه می دهد و به وسیله قرار دادن کوسن های بزرگ و متعدد می توان بر راحتی آنها افزود . شکل و طراحی قسمت های پشتی و نشیمن این مبلمان امضاء طراح و مبل محسوب می شود و تنوع فرم و شکل در این مبلمان بسیار چشمگیر است . در این مبلمان هیچ نقش و نگاری به چشم نمی خورد ، غالباً مستطیلی شکل هستند و ارتفاع دسته آنها از پشتی کوتاه تر است و پشتی و نشیمن این سبک های اصیل این نوع از مبلمان هرکدام دارای سه کوسن متفاوت هستند  .

ب – مبل های سبک چسترفیلد

  ( Chesterfield Sofa )

در این سبک از مبلمان غالباً تمام سطوح رویین مبل به صورت لمسه دوزی یا لمسه کوبی است ( دوختن دکمه های روکش شده از جنس روکش مبل در فواصل معین از رویه مبل ، به نحوی که در آن قسمت ها ایجاد فرو رفتگی نماید و در نهایت سطح روئین پارچه ای به صورت برجستگی و فرورفتگی منظم دیده می شود )  البته روکش این مبل ها گاه پارچه ای و گاه چرمی است و تاریخ ساخت اولین مبل از این نوع به قرن هجدهم و زمان فیلیپ دومر استن هوپ یا همان ارل چستر فیلد چهارم ( Philip Dormer Stanhope, 4th Earl of Chesterfield ) می رسد . نجیب زاده ای که معتقد بود ؛ مبلمان باید بدون چین و چروک و محلی بسیار راحت برای نشستن باشد .

ج – مبل های مدرن اواسط قرن ( بیست و یکم ) 

 ( Mid-century Modern Sofa )

این دسته از مبلمان راحتی در سال های 1940 الی 1970 میلادی ، روند دیده شدن ، ترویج و عرضه در بازار مصرف را آغاز کرد و تا امروز به گونه ای اعجاب انگیز جایگاه خود را در بازار مبلمان حفظ نموده است . این نوع از مبلمان با خطوط ساده ، صاف و تمیز و مینیمالیستی طراحی می شوند ، با اینکه راحت به نظر می رسند و القاء راحتی می کنند ، اما در واقعیت زیاد راحت نیستند و در این سبک از طراحی و ساخت مبلمان در اشکال بسیار متنوع و متفاوت دیده می شوند .

د – مبل های مدرن معاصر اواسط قرن ( بیست و یکم ) 

( Contemporary Mid-century Modern Sofa )

این گونه از مبلمان راحتی به لحاظ ظاهری بسیار شبیه مبل های مدرن اواسط قرن ( بیست و یکم ) هستند ، با این تفاوت که تکنیک های طراحی و تولید این سبک از مبلمان کاملا مدرن و امروزی است و با دیدی کارشناسانه با اقسام سلف خود در مدرنیسم بسیار متفاوت هستند و نباید در باز شناخت سبک این دو طیف متشابه دچار اشتباه شد . مبلمان مدرن اواسط قرن ( بیست و یکم ) با روش طراحی و تولید دوران گذشته پای به عرصه مدرنیسم گذاشتند ولی مبل های مدرن معاصر اواسط قرن ( بیست و یکم ) به لحاظ طراحی و ساخت بر اساس تاریخ روز هستند .

ه – مبل های چند قطعه ای

( Sectional Sofa )

این نوع از مبلمان راحتی با نام های مبلمان چند بخشی و چند قسمتی نیز شناخته شده اند  . این مبل ها معمولاً از سه ، چهار و یا پنج قطعه مبل تشکیل می شوند که بر اساس نوع فضا قابلیت چیدمان متناسب با آن فضا را دارا هستند و متناسب با شکل و بزرگی فضا می توان از قطعات مختلف آن به تعداد گوناگون استفاده کرد تا فضا به صورت مناسبی مبله شود . در این نوع از مبلمان هرچه تعداد قطعات مختلف مبل بیشتر باشر تنوع چیدمان نیز بیشتر خواهد بود . در این  گونه از مبل ها ، مدل های اِل ( L ) شکل و یا یو ( U )  شکل ، پر فروش ترین نوع آنها است  .

و – مبل های انگلیسی

 ( English sofa )

عناصر ویژه بصری این نوع از مبلمان راحتی عبارتند از ؛ ( اول ) دسته های کوتاه تر از اندازه دسته های معمولی مبل های متداول و با خمشی متمایل به بیرون  ( شاید متناسب با وضعیت سربازان جنگ جهانی که بازوی خود را از دست داده بودند ) . ( دوم ) پشتی های محکم و مرتفع . ( سوم ) نشیمنی نرم و راحت . ( چهارم ) کوسن های متعدد که ایراداتی چون کوتاهی دسته ها را پوشش می دهند . طراحی خاص این سبک از مبلمان بر راحتی آنها افزوده و هیچگاه از مد نمی افتند ، همچنین ظاهر ساده و بی تکلف آنها نیز بهترین موقعیت را برای استفاده آنها در مکان های رسمی و اداری را فراهم نموده است .

ز – مبل های بریج واتر

( Bridgewater Sofa )

ساختار اصلی ظاهری این نوع از مبلمان راحتی که بر اساس نام مبدع و طراح اصلی آن نام گذاری شده ، به این صورت است که ؛ دسته نسبتاً کوتاه این مبلمان غالباً به عقب کشیده شده و با شیبی ملایم ( کاهنده و یا فزاینده ) به قسمت تاج پشتی مبل می رسد . ظاهر این سبک زیبای مبلمان مانند سبک های پر فروش و پر طرفدار نیست اما متفاوت و پایدار است و با همه سلیقه ها ارتباط بر قرار می کند ، و گویای خصائصی چون ؛ تقید ، خردگرایی و گرایش به مدرنیته صاحب آن است .

ح – مبل های سبک لاوسیت یا لاوسِت

 ( Loveseat Sofa )

به هر مبلمانی که امکان کنار هم نشستن دو نفر را به صورت همزمان برآورد لاوسیت و یا لاوست گویند ( صندلی عشق / مبل عشق / مبل عاشقانه ) که این ساختار هم در طراحی مبل سلطنتی و کلاسیک و هم در طراحی مبلمان راحتی وجود دارد و هدف از طراحی این نوع مبلمان کنار هم نشستن محبت آمیز همسران در کنار هم می باشد . نشانه های اولین استفاده ها از این ساختار در طراحی و ساخت این مبلمان در اواخر 1600 میلادی دیده شد و در اواسط قرن 18 میلادی  به صورت رسمی وارد بازار عرضه و تقاضا شد و در نیمه قرن 19 به علت استفاده از این مبل در امور عاشقانه نام لاوسیت بر روی آن گذاشته شد . در اوایل این مبل ها به خاطر لباس های پف دار زنان بسیار پهن بود در حدود 150 تا 160 سانتی متر و در اواسط قرن 19 این مبلمان به صورت S طراحی و ساخته و عرضه شد تا عشاق بتوانند به صورت نزدیک و روبروی هم بنشینند و این بهترین طرح برای نشستن روبروی هم و بدون لمس یکدیگر به همراه صحبتی صمیمی در عصر ویکتوریا بود . بعدها این مبلمان به نام های مختلفی همچون ؛ نیمکت معاشرت ، نیمکت بوسه ، و نیمکت مکالمه شناخته می‌شد ، نوع دیگری از مبلمان های این سبک ، لاوسیت های بدون دسته هستند که از لحاظ راحتی رضایت بخش نیستند ولی در اذهان مردم جذاب تر به نظر می رسند . در بعضی کشورها مانند کشور ما در سال های اخیر لاوسیت ها به صورت مبلی دونفره و بدون پشتی و با دسته های تقریباً قرینه ساخته می شوند . استفاده از لاوسیت ها در سالهای اخیر نسبت به گذشته کمتر شده است و امروزه غالبا از این مبلمان در اطاق خواب ها و یا اطاق های کوچک و یا تکمیل مبل های بزرگتر استفاده می شود . معمولاً در شیوه دکوراسیون نوین این مبلمان با مبل های دیگر ست نمی شود و به لحاظ رنگ و طرح پارچه رومبلی و شکل فرمی مطابق با مبلمان اصلی نیستند .   شکل ظاهری این مبلمان ها در ایران ( در ایران پشتی ندارند ، مانند مبل های دو وجهی ) و سایر کشورها ( غالبا پشتی دارند و مبل دونفره اند ) متفاوت است و این سبک از مبلمان در چهار اندازه متفاوت ( کوچک ، متوسط ، بزرگ و بسیار بزرگ ) طراحی و ساخته می شوند .  

ط – مبل های شزلون

 ( chaise lounges Sofa )

نام این سبک از مبلمان جذاب و پرطرفدار و دکوراتیو را ، از دُرشکه های دو نفره چینی گرفته اند که شخصی آنها را حمل می کرده . اصلی ترین ویژگی بصری در این سبک از مبلمان ، طراحی غیر متقارن آن می باشد ، برخی از انواع آنها در یک سمت خود دسته دارند و برخی در دو طرف  ، که البته در اکثر آنها ارتفاع محل اسقرار دست ها با هم برابر نیست . این مبلمان بیشتر برای استراحت و یا مقاصد تزئینی در فضاهای مختلف استفاده می شوند . ابداع این سبک از طراحی باعث ایجاد تحولات شگرفی در زمینه طراحی و ساخت مبلمان شد . این ساختار طراحی مبلمان در تمام انواع اصلی مبلمان یعنی ؛ مبلمان های استیل و کلاسیک و مبلمان راحتی مورد استفاده قرار می گیرد .

ی – مبل های سَبُکِ نیمکتی

( Settee Sofa )

ظاهر این نوع از مبلمان راحتی مانند یک صندلی عریض و کشیده می باشد ، این مبلمان در اصل یک مبل یک نفری پهن است و به ندرت دو نفر می توانند همزمان بر روی آن بنشینند ، در گذشته این مبلمان مقبولیت زیادی نداشته و محبوبیت این نوع از مبلمان ، روز به روز بیشتر می شود که دلایلی همچون ؛ راحتی مبلمان ، عریض بودن این  مبلمان ( ساختار  مناسب مبل در جایگیری افراد چاق و یا افرادی با لباس های پف دار و حجیم و … ) ، که از دلایل اصلی رشد محبوبیت این سبک از مبلمان در میان مردم است  .

ک – مبل های دو وجهی ( دیوان )

( Divan Sofa )

در این نوع از مبلمان راحتی پشتی وجود ندارد و معمولاً بعضی استفاده کنندگان آن این مبلمان را به دیوار نزدیک کرده و از کوسن ها به عنوان پشتی این مبل ها استفاده می کنند . با این حال افراد بسیاری از این نوع مبلمان استفاده می کنند بعضی در وسط فضای اطاق قرار می دهند و بعضی نیز بر اساس آنچه مطرح شد از آن در کنار دیوار استفاده می کنند .

ل – مبل های کابریول

( Cabriole Sofa )

ویژگی اصلی این سبک از طراحی مبلمان راحتی را می توان حالتی دانست که در آن بیننده حس می کند که مبلمان فرد نشسته بر روی خود را در بر گرفته یعنی با انحنا در گوشه اتصال دسته به تاج و پشتی و همچنین ایجاد انحنا به سمت داخل مبل در انتهای خارجی دسته مبل این حالت در برگیرندگی را القاء می کند ، البته باید بدانیم که این سبک در طراحی بیشتر در مبلمان استیل ( سلطنتی ) و مبلمان نیمه استیل ( کلاسیک ) دیده می شود ولی امروزه به علت حفاظت بیشتر از منابع چوبی و طبیعی به صورت محدودی از این سبک در طراحی مبلمان راحتی نیز استفاده می شود .

م – مبل های کوهان شتری

( Camelback Sofa )

نام این سبک از طراحی مبلمان بر اساس ساختار ظاهری تاج پشتی این سَبک می باشد . وجود دو منحنی در قسمت تاج پشتی این سبک از مبلمان حالتی را در وضعیت ظاهری مبل ایجاد کرده که آن را شبیه به کوهان شتر نموده ، این شیوه در طراحی تاج پشتی در مبلمان های استیل و نیمه استیل نیز بعضاً دیده می شود و در حالت کلی میزان راحتی در هر کدام از این مبلمان ها ، میزان بالایی است .

ن – مبل های راحتی رسمی

( Tuxedo Sofa )

خصیصه اصلی ظاهری این نوع مبلمان راحتی عبارت است از دسته های بلند و تقریبا هم سطح با تاج پشتی که همانند دیواری مستحکم از فرد نشسته بر این مبلمان حمایت می کنند . خاستگاه این سبک طراحی مبلمان آمریکایی به محله تکسیدو پارک نیویورک در سالهای اول قرن بیستم باز می گردد که مکان مشهوری برای فروش کت و شلوارهای رسمی بوده و به همین جهت این سبک از طراحی مبل این خصیصه رسمی بودن را از این زادگاه اکتساب کرده . پشتی ها و کفی های این مبل هرکدام از دولایه ثابت و متحرک تشکیل شده و ساختار ظاهری این مبل کاملاً یکدست و یک پارچه است . محبوبیت این سبک از مبلمان از لاوسیت ها نیز بیشتر می باشد .

س – مبل های راحتی برقی

( Recliner Sofa )

در طراحی و ساخت این سبک از مبلمان راحتی که رویه آنها غالباً از چرم بوده و به ندرت از پارچه  استفاده می شود ، به ظاهر این مبل به عنوان جنبه دکوراتیوی توجه نمی شود و به همین علت از این مبلمان بیشتر در اطاق مطالعه ، اطاق تلویزیون ، اطاق کار و … استفاده می شود . زیرا استفاده از این مبل در مکان های پر رفت و آمد موجب استهلاک مکانیزم های مبل می شود و  از عمر مفید این مبلمان کاسته می شود . از ویژگیهای این نوع مبلمان این است که فردی که بر روی این نوع مبلمان بنشیند ، ضمن فرو رفتن در محلی نرم و راحت آن دسته از عضلات بدنش که با سطح مبل در تماس است ، توسط مکانیزم های مخصوص ماساژ و ویبره داده می شود ، که این امر حس بالایی از راحتی را در فرد نشسته بر این مبلمان ایجاد می کند . علاوه بر این امکانات جذاب دیگری که در انواع این مبلمان وجود دارد این گونه مبلمان را از لحاظ راحتی در بین سایر انواع مبل ها برجسته و متمایز نموده است .

ع – مبل های سبک فوتون

( Futon-style Sofa )

امروزه فوتون ها به علت ویژگی های خاصشان از محبوبترین مبلمان های حال حاضر محسوب می شوند . و در زمینه دسته های زیر طراحی و ساخته می شوند :

الف ) مبل‌های تبدیل شونده .

ب ) مبل‌های یک تکه .

ج ) مبل‌های تخت خواب شو ( این نوع از مبلمان به صورت کامل تبدیل به یک تخت خواب نمی شود بلکه برای یک خواب سبک در طول روز مناسب می باشند ) . این مبل ها بیشتر مناسب زندگی افراد مجرد و کسانی که فضای زندگی آنها بسیار محدود است ایده آل محسوب می شوند و همچنین سرعت تبدیل آنها از مبل به تخت و از تخت به مبل برگ برنده این سبک از مبلمان برای جذب مشتری های خاص می باشد .

د ) مبل‌های طبقاتی . و …. 

این سبک از مبلمان جذاب و پر طرفدار و مدرن بر اساس نیازهای زمان معاصر طراحی و ساخته می شوند و از میان انواع این مبلمان ها بسیاری از آنها مورد علاقه کودکان قرار می گیرند ، مانند تخت خواب بونک ( bunk bed ) که در زیر مجموعه مبلمان طبقاتی محسوب می شود .

اصولی که طراحان و سازندگان مبل باید برای طراحی و تولید مبلمان راحتی باکیفیت رعایت کنند :

الف ) استفاده از تکنیک های ساخت و فرم دهی با چوب های سبک و مستحکم و کم گره و بدون بتونه کاری در چهار چوب مبلمان .

ب ) استفاده از فرم های نرم و ملایم در قسمت هایی از مبلمان که امکان برخورد و تماس اعضای بدن با آنها زیاد است .

ج ) سهولت در حمل و نقل و جابجایی .

د ) لق نزدن مبلمان هنگام قرارگیری در سطح صاف .

ه ) استفاده از پارچه های سنگین در رویه مبلمان ؛ مانند مخمل براق .

و ) ایجاد شرایطی که صدا در هنگام استقرار بر روی مبلمان ایجاد نشود .

و ….

نوشته شده توسط ؛ امیرحسین سنایی ، کارشناسی ارشد طراحی صنعتی